Een vitamine is een organisch molecuul (of verwante set moleculen) dat een essentiële micronutriënt is die een organisme in kleine hoeveelheden nodig heeft voor de goede werking van zijn metabolisme. Essentiële voedingsstoffen kunnen in het organisme niet of niet in voldoende hoeveelheden worden gesynthetiseerd en moeten daarom via de voeding worden verkregen. Vitamine C kan door sommige soorten worden aangemaakt, maar niet door andere; het is in eerste instantie geen vitamine maar in het tweede geval. De term vitamine omvat niet de drie andere groepen essentiële voedingsstoffen: mineralen, essentiële vetzuren en essentiële aminozuren. De meeste vitamines zijn geen afzonderlijke moleculen, maar groepen van verwante moleculen die vitameren worden genoemd. Zo bestaat vitamine E uit vier tocoferolen en vier tocotriënolen. De dertien vitamines die het menselijk metabolisme nodig heeft zijn: vitamine A (retinolen en carotenoïden), vitamine B1 (thiamine), vitamine B2 (riboflavine), vitamine B3 (niacine), vitamine B5 (pantotheenzuur), vitamine B6 (pyridoxine), vitamine B7 (biotine), vitamine B9 (foliumzuur of folaat), vitamine B12 (cobalaminen), vitamine C (ascorbinezuur), vitamine D (calciferolen), vitamine E (tocoferolen en tocotriënolen) en vitamine K (chinonen).

Vitaminen hebben verschillende biochemische functies. Sommige vormen van vitamine A functioneren als regulatoren van cel- en weefselgroei en differentiatie. De vitamines van het B-complex werken als enzymco-factoren (co-enzymen) of de voorlopers daarvoor. Vitamine D heeft een hormoonachtige functie als regulator van het mineraalmetabolisme voor botten en andere organen. Vitaminen C en E werken als antioxidanten. Zowel een tekort als een overmatige inname van een vitamine kan potentieel klinisch significante ziekte veroorzaken, hoewel een overmatige inname van in water oplosbare vitamines dit minder snel zal doen.

Vóór 1935 was de enige bron van vitamines afkomstig van voedsel. Als vitamine-inname ontbrak, was het resultaat vitaminetekort en daaruit voortvloeiende tekortkomingen. Vervolgens kwamen er commercieel geproduceerde tabletten van gistextract vitamine B-complex en semi-synthetische vitamine C beschikbaar. Dit werd in de jaren vijftig gevolgd door de massaproductie en marketing van vitaminesupplementen, waaronder multivitaminen, om vitaminetekorten bij de algemene bevolking te voorkomen. Regeringen verplichtten vitamines toe te voegen aan basisvoedingsmiddelen zoals meel of melk, ook wel voedselverrijking genoemd, om tekorten te voorkomen. Aanbevelingen voor suppletie met foliumzuur tijdens de zwangerschap verminderen het risico op neurale buisdefecten bij zuigelingen. Hoewel het verminderen van de incidentie van vitaminetekorten duidelijk voordelen heeft, wordt aangenomen dat suppletie van weinig waarde is voor gezonde mensen die een vitaminerijk dieet volgen.

De term vitamine is afgeleid van het woord vitamine, in 1912 bedacht door de Poolse biochemicus Casimir Funk, die een complex van micronutriënten isoleerde die essentieel zijn voor het leven, waarvan hij vermoedde dat het amines waren. Toen later werd vastgesteld dat dit vermoeden niet waar was, werd de "e" uit de naam verwijderd. Alle vitamines zijn ontdekt (geïdentificeerd) tussen 1913 en 1948.

Op deze pagina kunt u gratis PNG-afbeeldingen downloaden: Vitaminen PNG-afbeeldingen gratis downloaden